Σας αρέσει να κάνετε λάθος; Φυσικά και όχι. Οι περισσότεροι δεν θέλουν καν να το παραδεχτούν όταν το κάνουν!
Γιατί πολλοί άνθρωποι υπερασπίζονται σθεναρά τις απόψεις και τις πεποιθήσεις τους, ακόμη και όταν έρχονται αντιμέτωποι με ακράδαντα στοιχεία, ότι οι ιδέες και οι απόψεις τους είναι εντελώς λανθασμένες; Μα φυσικά για να διατηρήσουν τη φήμη τους και τον σεβασμό των άλλων ανθρώπων.
Όταν έρχονται αντιμέτωποι με ένα άβολο σύνολο γεγονότων, η τάση είναι συχνά να εμμένουν στην τρέχουσα θέση τους αντί να παραδέχονται δημόσια ότι είναι λάθος.
Η γνωστική επιστήμη είναι ένα αναδυόμενο διεπιστημονικό πεδίο που περιλαμβάνει τη γνωστική ψυχολογία, την τεχνητή νοημοσύνη, τη φιλοσοφία, τη γλωσσολογία, την ανθρωπολογία και τη γνωστική νευροεπιστήμη. Αποκαλύπτει ότι τα εγκεφαλικά μας κύτταρα δημιουργούν συνεχώς νέες συνδέσεις και μετασχηματίζουν τις αντιλήψεις και τη φυσιολογία μας με την πάροδο του χρόνου. Αυτή η διαδικασία νευροπλαστικότητας συμβαίνει χιλιάδες φορές την ημέρα, δίνοντάς μας τεράστια δυνατότητα αλλαγής. Τα εγκεφαλικά μας κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται νευρωνική πυροδότηση. Ο ψυχολόγος Deann Ware, Ph.D., εξηγεί ότι όταν τα εγκεφαλικά κύτταρα επικοινωνούν συχνά, η σύνδεση μεταξύ τους ενισχύεται και «τα μηνύματα που ταξιδεύουν στην ίδια διαδρομή στον εγκέφαλο ξανά και ξανά, αρχίζουν να μεταδίδουν πιο γρήγορα και πιο γρήγορα». Με αρκετή επανάληψη, αυτές οι συμπεριφορές γίνονται αυτόματες.
Το μυαλό μας, μας κάνει διστακτικούς στην αλλαγή – διατηρώντας προηγούμενες πεποιθήσεις ή συμπεριφορές. Γιατί όμως διατηρούμε επίμονες ιδέες και προκαταλήψεις;
Για να βελτιώσει την αποτελεσματικότητά του ο εγκέφαλός μας, λαμβάνει αποφάσεις χρησιμοποιώντας γρήγορους κανόνες που ονομάζονται διερευνητικοί. Αυτές οι διαδικασίες, βάσει κανόνων, συχνά μας εμποδίζουν να αξιολογήσουμε νέα στοιχεία ή πεποιθήσεις. Ως αποτέλεσμα, συχνά εμποδίζουν την εξέλιξη των ιδεών και των πεποιθήσεών μας. Αυτό μπορεί να αντιβαίνει στα συμφέροντά μας.
Μια εξήγηση είναι το κοινό φαινόμενο της γνωστικής δυσαρμονίας.
Η νόηση, είναι απλά σκέψη και συλλογισμός. Είναι η διανοητική διαδικασία απόκτησης γνώσης και κατανόησης μέσω σκέψης, λογικής, ανάλυσης πληροφοριών και εμπειρίας. Η δυσαρμονία, είναι ένας μουσικός όρος, που σημαίνει έλλειψη αρμονίας μεταξύ των μουσικών νοτών, αλλά μπορεί επίσης να σημαίνει ένταση ή σύγκρουση, που προκύπτει από δυσαρμονικά ή αντιφατικά στοιχεία.
Στην ψυχολογία, η γνωστική δυσαρμονία είναι η ψυχική δυσφορία που βιώνει ένα άτομο, το οποίο ταυτόχρονα έχει δύο ή περισσότερες αντιφατικές πεποιθήσεις, ιδέες ή αξίες. Η δυσφορία, προκαλείται από μια κατάσταση στην οποία η πεποίθηση ενός ατόμου συγκρούεται με νέα στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε αυτό το άτομο. Για να μειώσει την ψυχολογική δυσφορία, το άτομο θα πρέπει να αλλάξει είτε το μυαλό του είτε τη συμπεριφορά του, έτσι ώστε να επιλυθεί η ασυνέπεια ή η αντίφαση, αποκαθιστώντας έτσι την ψυχική ισορροπία και τη συναισθηματική αρμονία και κατ’επέκταση την γνωστική αρμονία.
Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι δεν είναι πρόθυμοι να αλλάξουν την άποψή τους για τον κόσμο και να λάβουν υπόψη νέες πληροφορίες που έρχονται σε αντίθεση με τις αγαπημένες τους πεποιθήσεις. Αντίθετα, μειώνουν τη δυσαρμονία, δικαιολογώντας τις απόψεις τους και όχι αλλάζοντας γνώμη ή συμπεριφορά. Εάν η επιστήμη λειτουργούσε με τον τρόπο που λειτουργούν πολλοί άνθρωποι, θα ζούσαμε σε σπηλιές και θα πεθαίναμε στα τριάντα μας. Αλλά τουλάχιστον η οικολογική υγεία του πλανήτη θα ήταν πολύ καλύτερη – ακόμα κι αν η ανθρώπινη δεν ήταν!
Αυτό το φαινόμενο, που περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Leon Festinger το 1957, βοηθά να εξηγήσει γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι θα υπερασπιστούν σθεναρά, θα δικαιολογήσουν, θα προσπαθήσουν να δικαιώσουν και να διατηρήσουν τις “ιερές” τους πεποιθήσεις, ακόμη και όταν έρχονται αντιμέτωποι με αδιάψευστες αποδείξεις ότι είναι λάθος.
Η πλάνη της Επιβεβαίωσης, ωθεί σε αναζήτηση πληροφοριών που επιβεβαιώνουν αυτό που θέλουν να πιστέψουν. Μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι αποδέχονται γρήγορα στοιχεία που υποστηρίζουν τις πεποιθήσεις τους, και είναι πιο πιθανό να αγνοήσουν ή να επικρίνουν γεγονότα που αμφισβητούν τις απόψεις τους.
Ακόμα και όταν έρχονται αντιμέτωποι με νέα γεγονότα, είναι απρόθυμοι να αλλάξουν γνώμη επειδή δεν τους αρέσει να αισθάνονται λάθος, σύγχυση ή ανασφάλεια, γράφει ο Tali Sharot, αναπληρωτής καθηγητής γνωστικής νευροεπιστήμης και συγγραφέας του “The Influential Mind: What the Brain Reveals About Our Power to Change Others”.
Ως εκ τούτου, οι άνθρωποι μειώνουν συνεχώς τη γνωστική τους δυσαρμονία για να ευθυγραμμίσουν τις πεποιθήσεις τους με τις πράξεις τους, διατηρώντας έτσι την ψυχολογική τους σταθερότητα, καθώς και να αισθάνονται λιγότερο ψυχικό στρες.
Ο οικονομολόγος J.K. Ο Galbraith κάποτε έγραψε: «Ερχόμενοι αντιμέτωποι με την επιλογή μεταξύ αλλαγής της σκέψης και αποδείξεως ότι δεν χρειάζεται να το κάνουμε, σχεδόν όλοι απασχολούνται με την απόδειξη».
Ο Λέων Τολστόι ήταν ακόμη πιο τολμηρός: «Τα πιο δύσκολα θέματα μπορούν να εξηγηθούν σε κάποιον ο οποίος δεν έχει σχηματίσει καμία ιδέα για αυτά ακόμα, αλλά το απλούστερο πράγμα, δεν μπορεί να καταστεί σαφές στον οποιονδήποτε, εάν πιστεύει ακράδαντα ότι ξέρει ήδη, χωρίς σκιά αμφιβολίας, τί βρίσκεται μπροστά του».
Γιατί τα γεγονότα δεν αλλάζουν την γνώμη των ανθρώπων; Και γιατί κάποιος θα εξακολουθούσε να πιστεύει μια ψευδή ή ανακριβή ιδέα; Πώς εξυπηρετούν τέτοιες συμπεριφορές;
“Όταν αλλάζεις τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα, τα πράγματα που βλέπεις αλλάζουν” Max Planck
Δεν εμμένουν πάντα στις απόψεις τους επειδή είναι σωστές. Μερικές φορές αυτό συμβαίνει γιατί τους κάνει να φαίνονται καλοί στους ανθρώπους που τους ενδιαφέρουν.
Η αλήθεια και η ακρίβεια δεν είναι τα μόνα πράγματα που έχουν σημασία για τον ανθρώπινο νου. Οι άνθρωποι φαίνεται επίσης να έχουν μια βαθιά επιθυμία να ανήκουν.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες που μελετούν τον ανθρώπινο εγκέφαλο, οι άνθρωποι είναι παράλογα πλάσματα. Σε αντίθεση με τα ρομπότ ή την τεχνητή νοημοσύνη που μπορούν να προγραμματιστούν για μάθηση, οι άνθρωποι συνδέουν τα συναισθήματα και το Εγώ με τις πεποιθήσεις τους. Στο βιβλίο τους “The Enigma of Reason”, οι γνωστικοί επιστήμονες Hugo Mercier και Dan Sperber, εισηγούνται ότι η ανθρώπινη ικανότητα λογικής, συνδέεται λιγότερο με τα γεγονότα και περισσότερο με την κοινωνική θέση (προσφυγή στην αυθεντία). Ο ορθολογισμός στους ανθρώπους, υποστηρίζουν, εξελίχθηκε για να μας βοηθήσει να κερδίσουμε επιχειρήματα, πείθοντας τους άλλους και δικαιολογώντας τον εαυτό μας. Το να μπορείς να κερδίσεις επιχειρήματα, αδιαφορώντας αν αυτά είναι σωστά, βοηθά τους ανθρώπους να αποκτήσουν θέση στην κοινωνία.
Στο βιβλίο του “Atomic Habits”, ο James Clear έγραψε ότι οι άνθρωποι διακατέχονται από το ένστικτο της αγέλης. Θέλουν να ταιριάζουν, να συνδέονται με άλλους και να κερδίζουν τον σεβασμό και την έγκριση των ομότιμών τους. Τέτοιες ροπές είναι απαραίτητες για την επιβίωσή τους. Για το μεγαλύτερο μέρος της εξελικτικής μας ιστορίας, οι πρόγονοί μας ζούσαν σε φυλές. Το να ξεχωρίζεις από τη φυλή – ή χειρότερα, να απομακρυνθείς – ήταν μια θανατική ποινή. Η κατανόηση της αλήθειας μιας κατάστασης είναι σημαντική, αλλά εξίσου σημαντική παραμένει και η επιθυμία να είναι μέρος μιας φυλής. Ενώ αυτές οι δύο επιθυμίες συχνά λειτουργούν καλά μαζί, περιστασιακά έρχονται σε σύγκρουση.
Σε πολλές περιπτώσεις, η κοινωνική σύνδεση είναι στην πραγματικότητα πιο χρήσιμη για την καθημερινή ζωή από την κατανόηση της αλήθειας ενός συγκεκριμένου γεγονότος ή μιας ιδέας. Ο ψυχολόγος του Χάρβαρντ Steven Pinker το έθεσε έτσι: «Οι άνθρωποι γίνονται αποδεκτοί ή καταδικάζονται σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους, οπότε μια λειτουργία του νου μπορεί να είναι να διατηρεί τις πεποιθήσεις που φέρνουν στον κάτοχο της πίστης τον μεγαλύτερο αριθμό συμμάχων, προστατών ή ακολούθων, από τις πεποιθήσεις που είναι πιο πιθανό να είναι αληθινές. “
Ακολουθούν τις συμβουλές των ανθρώπων που σέβονται ή εμπιστεύονται, και συμμορφώνονται με τις πεποιθήσεις και τις στάσεις οποιασδήποτε ομάδας ανήκουν.
Ο Kevin Simler το έθεσε σωστά όταν έγραψε: «Εάν ένας εγκέφαλος προβλέπει ότι θα ανταμειφθεί για την υιοθέτηση μιας συγκεκριμένης πεποίθησης, είναι απολύτως πρόθυμος να το κάνει, και δεν ενδιαφέρεται πολύ από πού προέρχεται η ανταμοιβή – είτε έχει πρακτικό χαρακτήρα (καλύτερα αποτελέσματα που προκύπτουν από καλύτερες αποφάσεις), είτε κοινωνικό (καλύτερη μεταχείριση από τους ομότιμούς του) ή σε συνδυασμό των δύο”.
Η υπονοούμενη προκατάληψη, θεωρείται συχνά ως μια κρυφή δύναμη μέσα στους ανθρώπους που τους κάνει να προβαίνουν σε ακατάλληλες ενέργειες, και θεωρείται ως συμπεριφορά που επηρεάζεται αυτόματα από υπαινιγμούς ενδεικτικούς της κοινωνικής ομάδας στην οποία ανήκουν.
Η ηθική είναι κλάδος της φιλοσοφίας που ασχολείται κυρίως με το ερώτημα τού ποιες ανθρώπινες πράξεις είναι αποδεκτές και ορθές, και ποιες ανάρμοστες και λανθασμένες. Οι ηθικές θεωρίες θέτουν ως κεντρικό ζήτημα τα κριτήρια ορθότητας ή μη-ορθότητας των πράξεων.
Κάποιοι ωφελιμιστές τονίζουν ότι σκεφτόμαστε δίκαια, όταν κατανοούμε ότι μεγαλύτερη σημασία δεν έχει η ικανοποίηση της πλειονότητας, αλλά ο απόλυτος σεβασμός των δικαιωμάτων και των πιο ασθενών μειονοτήτων.
Ο Immanuel Kant, θεωρεί ως πραγματική απόδειξη για την αρετή την οδυνηρή πάλη του καλώς πράττειν. Υποστηρίζει ότι μόνον όταν είμαστε διατεθειμένοι να μας κοστίσει κάτι, να συγκρουστούμε με τις εγωιστικές διαθέσεις μας, μόνον τότε μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι πράττουμε με κίνητρο το καθήκον. Το να πράττω από καθήκον, σημαίνει να πράττω με σεβασμό στον ηθικό νόμο.
Ο Αριστοτέλης, υποστηρίζει την θεώρηση του ανθρώπου ως του μόνου πλάσματος της φύσης που είναι προικισμένο με το λογικό. Με την ίδια παραστατικότητα, ο Αριστοτέλης παρουσιάζει και την άλλη πλευρά της ανθρώπινης φύσης, τη μη λογική, που αποτελείται από τα πάθη και τις επιθυμίες.
Για τον Σωκράτη, η αρετή νοείται ως ψυχική κατάσταση που εκφράζει συγχρόνως τις ποικίλες εκδηλώσεις της: τη δικαιοσύνη, τη σωφροσύνη, την ανδρεία, τη σοφία και την οσιότητα.
Όταν λοιπόν οι άνθρωποι αποφεύγουν την οδυνηρή πάλη του καλώς πράττειν, υπερασπίζονται σθεναρά τις απόψεις και τις πεποιθήσεις τους, ακόμη και όταν έρχονται αντιμέτωποι με ακράδαντα στοιχεία ότι οι ιδέες και οι απόψεις τους είναι εντελώς λανθασμένες, εν ολίγοις απουσιάζει η Λογική, τότε τί Ελπίδα υπάρχει να επικρατήσει η Αλήθεια, για να αλλάξει έτσι τη Ζωή ενός ανθρώπου;
Όταν παρασύρονται από τα πάθη και τις επιθυμίες σε πράξεις χωρίς σωφροσύνη και σοφία, όταν άνανδρα αδιαφορούν για την δικαιοσύνη, τότε σε τί πράξεις οδηγούνται;
by Dimitra
… coming up next: The Beast Within