Η ευγνωμοσύνη είναι ποιότητα, είναι ετοιμότητα να δείχνεις εκτίμηση και να επιστρέφεις την καλοσύνη που έχεις λάβει.
Η ευγνωμοσύνη δεν είναι μόνο η μεγαλύτερη από τις αρετές, αλλά και ο γονέας όλων των άλλων – Κικέρων (106–43bc)
Ένας ευγενής άνθρωπος θυμάται και είναι ευγνώμων για τις εύνοιες που λαμβάνει από άλλους – Βούδας
Ο Άνταμ Σμιθ, γνωστός για την οικονομική του πραγματεία «Ο πλούτος των εθνών», πίστευε ότι η ευγνωμοσύνη ήταν απαραίτητη για την κοινωνία, ενθαρρύνοντας την ανταπόδοση της βοήθειας όταν κανένα άλλο νομικό ή οικονομικό κίνητρο δεν ενθάρρυνε την αποπληρωμή του.
Η ευγνωμοσύνη μπορεί να εννοηθεί ως επίδραση, συμπεριφορά ή χαρακτηριστικό προσωπικότητας. Η ευγνωμοσύνη λειτουργεί ως «ηθική» ή προσκοινωνική επίδραση. Συγκεκριμένα, λειτουργεί ως ηθικό βαρόμετρο, εφιστώντας την προσοχή στη βοήθεια που λαμβάνεται, ένα ηθικό κίνητρο, ενθαρρύνοντας μια προσκοινωνική ανταπόκριση στη βοήθεια, καθώς και ως ηθικό ενισχυτικό, όπου η έκφραση ευγνωμοσύνης κάνει τον ευεργέτη πιο πιθανό να παρέχει βοήθεια στο μέλλον. Η ευγνωμοσύνη εμπλέκεται σε διάφορες κοινωνικές διαδικασίες και αποτελεί σημαντικό μέρος της ψυχικής υγείας και ευεξίας. Οι κοινωνικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι η ευγνωμοσύνη είναι ένα συναίσθημα που στοχεύει άμεσα στην οικοδόμηση και τη διατήρηση των κοινωνικών δεσμών και ενισχύει την προσκοινωνική ανταπόκριση στο μέλλον.
Τα άτομα που αισθάνονται περισσότερη ευγνωμοσύνη είναι πολύ πιο πιθανό να έχουν υψηλότερα επίπεδα ευτυχίας και χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης και άγχους.
Σε επίπεδο εγκεφάλου, ηθικές κρίσεις που περιλαμβάνουν συναισθήματα ευγνωμοσύνης προκαλούνται στον δεξιό πρόσθιο κροταφικό φλοιό. Ο λόγος για τον οποίο κάποιοι από εμάς είναι εκ φυσικού πιο ευγνώμονες από άλλους, είναι οι νευροχημικές διαφορές στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Οι άνθρωποι που εκφράζουν και αισθάνονται ευγνωμοσύνη έχουν υψηλότερο όγκο γκρίζας ύλης στη δεξιά κροταφική έλικα.
Το μεταιχμιακό σύστημα είναι το μέρος του εγκεφάλου που ευθύνεται για όλες τις συναισθηματικές εμπειρίες. Αποτελείται από το θαλάμο, τον υποθάλαμο, την αμυγδαλή, τον ιππόκαμπο και την έλικα του προσαγωγίου. Ο ιππόκαμπος και η αμυγδαλή που ρυθμίζουν τα συναισθήματα, τη μνήμη και τη σωματική λειτουργία, ενεργοποιούνται με συναισθήματα ευγνωμοσύνης.
Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε για την αξιολόγηση της επίδρασης της ευγνωμοσύνης στη σωματική ευεξία, έδειξε ότι το 16% των ασθενών που ενέδειξαν υψηλά επίπεδα ευγνωμοσύνης, ανέφεραν μειωμένα συμπτώματα πόνου και ήταν πιο πρόθυμοι να ασκηθούν και να συνεργαστούν κατά τη διαδικασία θεραπείας. Η ευγνωμοσύνη τους αύξησε τη ζωτικότητα, μειώνοντας έτσι τα υποκειμενικά συναισθήματα του πόνου. Counting Blessings vs Burdens (Emmons & McCullough, 2003)
Η υποθαλαμική ρύθμιση που πυροδοτείται από την ευγνωμοσύνη μας βοηθά να κοιμόμαστε βαθύτερα και υγιέστερα. Ένας εγκέφαλος γεμάτος ευγνωμοσύνη και καλοσύνη είναι πιο πιθανό να κοιμηθεί καλύτερα και να ξυπνήσει ανανεωμένος και ενεργητικός κάθε πρωί.
Ο McCraty και οι συνάδελφοί του, σε μία από τις μελέτες τους σχετικά με την ευγνωμοσύνη και την εκτίμηση, διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που αισθάνονταν ευγνώμονες έδειξαν σημαντική μείωση του επιπέδου της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες. Είχαν καλύτερη καρδιακή λειτουργία και ήταν πιο ανθεκτικοί στις συναισθηματικές αποτυχίες και τις αρνητικές εμπειρίες (McCraty & Childre, 2004).
Με την απλή αναγνώριση και εκτίμηση των μικρών πραγμάτων στη ζωή, μπορούμε να “εκπαιδεύσουμε” τον εγκέφαλο για να αντιμετωπίζουμε τις παρούσες συνθήκες με περισσότερη συνειδητοποίηση και ευρύτερη αντίληψη.
Η ευγνωμοσύνη μειώνει σημαντικά τα συμπτώματα της κατάθλιψης, του άγχους και της εξάντλησης. Μειώνει σημαντικά τις καρδιακές παθήσεις, τις φλεγμονές και τον νευροεκφυλισμό και βοηθά άτομα με αϋπνία, κατάχρηση ουσιών και διατροφικές διαταραχές.
Σε νευροχημικό επίπεδο, τα συναισθήματα ευγνωμοσύνης συνδέονται με την αύξηση της νευροτροποποίησης του προμετωπιαίου φλοιού, του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση αρνητικών συναισθημάτων όπως ενοχή, ντροπή, άγχος, κατάθληψη και βία. Οι επιστήμονες πρότειναν ότι ενεργοποιώντας το κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου, η ανταλλαγή ευγνωμοσύνης αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και τους εαυτούς μας.
Σε νευροβιολογικό επίπεδο, η ευγνωμοσύνη ρυθμίζει το συμπαθητικό νευρικό σύστημα που ενεργοποιεί τις αντιδράσεις μας στο άγχος και σε ψυχολογικό επίπεδο, ρυθμίζει τον εγκέφαλο να φιλτράρει τους αρνητικούς συλλογισμούς και να επικεντρωθεί στις θετικές σκέψεις.
Κατά τον Πλάτωνα, ο κόσμος μας είναι διχασμένος. Aπό τη μια μεριά, υπάρχει η ασαφής και χαοτική πραγματικότητα της καθημερινής μας εμπειρίας, με την οποία είναι εξοικειωμένοι όλοι οι άνθρωποι. Kαι από την άλλη, υπάρχει το σταθερό σύμπαν των αιώνιων Ιδεών, την ύπαρξη του οποίου λίγοι υποψιάζονται. Ο ένας είναι ο κόσμος της αίσθησης και της ανθρώπινης γνώμης (της «δόξας»), και ο άλλος ο κόσμος της νόησης και της αλήθειας. Στον διχασμένο πλατωνικό κόσμο, ο άνθρωπος προσπαθεί να ισορροπήσει. Kατά βάση έλκεται από τον κόσμο των αισθήσεων, κόσμος ευμετάβλητος, παρορμητικός, ατελής. Yπάρχει όμως και ένα αντίθετο στοιχείο μέσα του, κάτι το σταθερό και αιώνιο, που συγγενεύει με τον κόσμο των Ιδεών – η ψυχή του. Στην αλληγορία της γραμμής του Πλάτωνα, μία από τις τέσσερις γνωσιολογικές καταστάσεις που υπάρχουν μέσα στην ψυχή είναι η πίστις.
Καθόλη τη διάρκεια της ιστορίας, η ευγνωμοσύνη έχει κεντρική θέση στις θρησκευτικές και φιλοσοφικές θεωρίες. Η σημασία της ευγνωμοσύνης υπήρξε θεμελιώδης στόχος των θρησκειών, συμπεριλαμβανομένου του Βουδισμού και του Χριστιανισμού. Σχεδόν όλοι οι Βιβλικοί ψαλμοί εστιάζονται στην έκφραση ευγνωμοσύνης προς τον Θεό.
Η ευγνωμοσύνη των χριστιανών, είναι δυνατόν να κατευθύνεται σε τρεις «προορισμούς». Ευγνωμοσύνη άμεσα προς τον Θεό, ευγνωμοσύνη προς τους ανθρώπους και ευγνωμοσύνη προς το περιβάλλον, την Κτίση.
Σύμφωνα με την χριστιανική θρησκεία, σκοπός μας δεν είναι όσα φαντάζουν σαν το άπαν για τον κόσμο, δηλαδή χρήμα, καλοπέραση και ευμάρεια, δύναμη και δόξα (βλέπε Αλληγορία της γραμμής του Πλάτωνα). Έχουμε στόχο τη θεία υιοθεσία, να γίνουμε παιδιά του Θεού! Αυτός ο στόχος επιτυγχάνεται με το να είμαστε ευγνώμονες. Η ευγνωμοσύνη εξυψώνει την ψυχή μας και την φέρνει κοντά στην πηγή της, που δεν είναι άλλη από τον Δημιουργό της.
Η ευγνωμοσύνη είναι ποιότητα, αρετή, είναι ένα ηθικό βαρόμετρο/κίνητρο, όντας ένα συναίσθημα που στοχεύει άμεσα στην οικοδόμηση και τη διατήρηση των κοινωνικών δεσμών.
Αποτελεί σημαντικό παράγοντα της σωματικής και της ψυχικής υγείας.
Όπως γράφει και ο Αλέξανδρος Σεναρέλης-Σινάρης συγγραφέας και ποιητής, αγαπημένος μου σύζυγος, πατέρας των παιδιών μου και συνοδοιπόρος τα τελευταία 34 χρόνια…
Άκου, το σώμα κι η ψυχή είναι δυο κρίκοι που γυρίζουν τη ζωή ενωμένοι.
Μαζί οι ανάσες τους ανατέλουνε σαν δυο εραστές παλαβωμένοι.
Το σούρουπο αγκαλιά το πέρνουνε και χάνονται και σβήνουνε σε κήπο.
Στον ύπνο ονειρεύονται ηλιοτρόπια με δυο καρδιές ολάνθιστες στον ίδιο χτύπο.
Ραμμένες είναι λέει γερά οι μοίρες τους σε μεταξένιο υφαντό με πορφυρή κλωστή.
Η αγάπη τους απέραντη σε αργαλιό φτιαχνότανε που νους δεν είχε φανταστεί.
Κρυμμένες οι ματιές τους από πάντοτε θωρούσαν μαγεμένες μόνο Εμένα.
Στην ίριδα έσταζα τους ποταμούς κι η Γης ανθούς τα χρώματα ανέδυε τα θαμμένα.
Όταν όμως αυτή η διεμπλοκή χαθεί….
Τώρα αντικριστά κοιτάνε τα βουνά, τα χιόνια, τον Ήλιο, τα αστέρια, τη Σελήνη.
Απόμακρα βουτάνε τ’άρματα στης πλάσης τα καλά χωρίς καμιά γαλήνη.
Χώρια τραβάνε το κουπί μιας μέρας που δεν έχει ανατολή μα μήτε δύση.
Έρημα γυρίζουν με μια βάρκα μάταια, ανούσια, χωρίς ποτέ χαρά και νόημα τη φύση.
Φωνάζουν, κλαίνε και παρακαλούν το τίποτα που βρίσκεται εμπρός και τα χωρίζει.
Γονυπετείς οδύρονται στο τίποτα που ξέρει από πάντα όλα να τα μαγαρίζει.
Καμιά απόκριση πια για τα δυο δεν υπάρχει που την απόσταση μπορεί ν’αλλάξει.
Το ασάλευτο είναι αόριστο κι ουδέποτε ήξερε το μυστικό μια νέα μέρα να χαράξει.
Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας.
By Dimitra