“Get me out of this cave! … Get me out of this cage! … Get me out of this pain!”, φωνάζει σπαρακτικά ο Peter Gabriel καθόλη τη διάρκεια τού εκπληκτικού τραγουδιού In the Cage, αλλά ποιος τον ακούει τον τροβαδούρο… Εδώ! Εγώ, ναι εγώ, και μάλιστα με πολύ προσοχή. Έχω κάνει τόση μεθοδική μελέτη πάνω σε αυτό το συγκεκριμένο progressive rock συγκρότημα, τους Genesis, που χωρίς να το καταλάβω, το επίπεδο τής συλλογιστικής μου έχει φτάσει να αξίζει πια τιμητικό Phd. Αστειεύομαι.
Βγάλτε με από αυτή τη σπηλιά, ελευθερώστε με από αυτό το κλουβί, λυτρώστε με από τούτο τον πόνο! Τα λόγια, πράγματι, είναι βαριά κι ασήκωτα. Μια στιχουργική ταφόπλακα η οποία καμπυλώνει σε τέτοιο βαθμό το χωρόχρονο απ’το ισχυρότατο βαρυτικό πεδίο τής εκλυόμενης απόγνωσής της, που προκαλεί από τις καταστάσεις εσωτερικής συμπίεσης καθολική ανατριχίλα κι επώδυνη παραμόρφωση μαζί, η οποία περνάει ευθής αμέσως κάτω από το δέρμα και παρασέρνει στο πέρασμά της τα πάντα σε κατάρρευση, δημιουργώντας έτσι μια μαύρη τρύπα, όπου ούτε καν τα σωματίδια και η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία όπως το φως δεν μπορεί να ξεφύγει. Την αλήθεια, από κει τίποτα ουσιαστικά δεν επιστρέφει! Παρά μόνο κάτι πραγματικότητες όπως στη φωτογραφία, όπου ο ήρωας δεν θέλει να την πιστέψει και να την αποδεχτεί, γι’αυτό και… τραβάει με μανία κουπί! Τραβάει με όλη του τη δύναμη τον εαυτό του για να τον απαλλάξει από την μοιραία έλξη στην οποία υποχωρεί και υποχωρεί. Βλέπεις, θέλει διακαώς να ξεφύγει, ενστικτωδώς να γλυτώσει. Αλλά πάλι έχει περάσει τον ορίζοντα γεγονότων και δεν μπορεί να το καταφέρει. Πάραυτα είναι αποφασισμένος, ναι, αλλά δυστυχώς δεν αρκεί, καθώς στην αποφασιστικότητά του εμπλέκονται παράμετροι άγνωστοι, καθιστώντας τον και απελπισμένο συνάμα. Μια μίξη συναισθημάτων, πρωτοβουλιών και σκέψεων εύφλεκτη, ασταθής. Εγώ και άνθρωπος σε αμφιλεγόμενη, ετοιμόρροπη, αγωνιώδη διεμπλοκή κι εναλλαγή ταυτοτήτων, δράσεων κι αντιδράσεων, αφού άλλοτε το εγώ τραβά και ο άνθρωπος λυγά, και άλλοτε πάλι ανάλογα με τις δυνάμεις του ο άνθρωπος τραβά και το εγώ λιγοψυχά. Όμως, από τη στιγμή που μιλάμε για το ίδιο πάντα πρόσωπο (απλά τοποθετημένο στην αντίθετη μεριά, στην αντίπερα όχθη, δρώντας αντισταθμιστικά, ως το αντίβαρο για το άλλο του μισό, όποιο κι αν είναι αυτό, αληθινό, αφηρημένο, πραγματικό, καθρεπτισμός) και όχι για κάποιο τρίτο που παρεμβάλλεται στην όλη δυναμική κατάσταση, θα έλεγα πως δεν έχει και τόση μεγάλη σημασία ο φιλοσοφικός προσδιορισμός των εννοιών ‘εγώ και άλλος’, γιατί στο τέλος ισχύει το όμοιος στον όμοιο αεί πελάζει. Ωστόσο, αυτό που πιστεύω ότι αξίζει πραγματικά να αποσαφηνιστεί, είναι τελικά ποιος απ’τους δύο εκπροσωπεί το σωστό και ποιος το λάθος. Ποιος από τους δύο πράττει το ορθό και ποιος το μη ορθό. Ο φιλόσοφος (εγώ) που τραβά με μανία ή ο δεσμώτης (άνθρωπος) που από τη στάση τού κεφαλιού δείχνει ότι αντιστέκεται σθεναρά στο ένα και μοναδικό δίκτυο χεριού που του προσφέρεται ως βοήθεια; Ο ήρωας (άνθρωπος) που παλεύει με νύχια και με δόντια ενάντια στα φαινόμενα ή ο πλήρως παραδομένος (εγώ) που φαίνεται πως έχει χάσει την μάχη ενάντια στη βαρύτητα και απλά καθήμενος αφήνεται ψυχή και σώματι να χαθεί σ’ένα μυστήριο που τον ρουφάει και τον ρουφάει και τον ρουφάει;
Για να δώσω απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα, θα πρέπει να απομακρυνθώ (zoom out), να αποστασιοποιηθώ, να γίνω παρατηρητής, ούτως ώστε αμέτοχος, αμερόληπτος κι αόρατος να εξετάσω το όλο φαινόμενο, δηλ. το πώς συμπεριφέρεται το νοητό όταν δραπετεύει από τα δεσμά τού εναγκαλισμού του με το υλικό ή και το αντίστροφο (το φθαρτό να το σκάει απ’το αιώνιο). Επίσης, χωρίς καμιά συγκίνηση (συν + κίνηση) προς ή με τούτο (φαινόμενο), θα πρέπει να παρεμβάλλω στο συλλογισμό μου και την αλληγορία του σπηλαίου, όπου εκεί ο Πλάτων λέει πως αν κάποιος από τους δεσμώτες τύχαινε να ελευθερωθεί, όταν θα θυμόταν τους συνδεσμώτες του θα ένοιωθε οίκτο γι’ αυτούς και θα ήθελε να επιστρέψει από τον ήλιο στην σπηλιά για να βρεθεί πάλι ανάμεσά τους προκειμένου να μοιραστεί μαζί τους τη γνώση που έλαβε. Τα μάτια του, λέει, θα γέμιζαν με μιας σκοτάδι και αν προσπαθούσε να ελευθερώσει κάποιον για να τον οδηγήσει στο φως, τότε οι υπόλοιποι θα τον χλεύαζαν και θα τον οδηγούσαν στον θάνατο! Βέβαια, γνωρίζω πως αυτή η επιστροφή αποτελεί σκληρό καθήκον και αντιστοιχεί στην ηθική αναγκαιότητα, που αναγκάζει τον φιλόσοφο να περάσει από την ευτυχία του θεωρητικού βίου (vita contemplativa) στον ενεργητικό βίο (vita activa). Όμως στο τέλος αναρωτιέμαι αν αυτό το ενεργητικό τού φιλόσοφου μπορεί να χαρακτηριστεί ωφέλιμο, γιατί η τελευταία φάση τής δύσκολης ανόδου του ανθρώπου (πρώην δεσμώτη), ο έσχατος αναβαθμός, είναι όταν καταφέρνει επιτέλους να ζήσει το πραγματικό, το σταθερό. Και στην περίπτωσή μας το μόνο σταθερό που βλέπω από ψηλά είναι το τρίτο πρόσωπο/εκδοχή που απεικονίζεται στη φωτογραφία να κοιτά από μια άλλη προοπτική με τα χέρια στη μέση.
Το εγώ λοιπόν που είναι σταθερό κι ουδέτερο (minimal in action), ήτοι ακέραιο και πρωτότυπο, κατά πως φαίνεται εκπροσωπεί το πραγματικό, όχι η ακραία ψυχοσωματική εκδοχή τού θορυβώδους αναβρασμού του που εκδηλώνεται με μυριάδες αποκλίσεις, παρεκκλίσεις, αντεγκλήσεις, ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις, στρεβλώσεις, φαντασιώσεις και σκιαγραφήσεις.
Συμπερασματικά, το εγώ που ενεργεί αναμορφωτικά (anamorphic ego), αποδεικνύεται για μένα να είναι το σωστό. Μια αρχή στη λογική!!
